در گزارش بازاری مطرح شد
تحریم های سازمان ملل تاثیری بر اقتصاد ندارد
به گزارش بازاری كارشناس اقتصاد سیاسی با اشاره به اینكه بازگشت تحریم های سازمان ملل در اقتصاد كشور تاثیری ندارد، اظهار داشت: اقدامات اروپا برای فعال سازی مكانیزم ماشه بطور قطع با هماهنگی آمریكا بوده است.
به گزارش بازاری به نقل از مهر، چند روز قبل وزیر خزانه داری آمریكا بعد از آنكه خبر از تحت تحریم قرار گرفتن برخی از نظامیان كشورمان و شركت های بخش فلزات داد، اعلام نمود كه ترامپ بزودی دستور اجرایی در زمینه تحریم سایر بخش های اقتصاد ایران را هم صادر می كند. این دستور اجرایی كه توسط ترامپ در همان روز صادر شد و الان در سایت وزارت خزانه داری آمریكا قابل رؤیت است، نشان داده است تقریباً تمامی بخش های اقتصاد ایران شامل ساخت و ساز، معدن، نساجی و سایر بخش های اقتصاد ایران همگی شامل تحریم می شود و تمامی افراد و نهادهایی كه در این بخش ها فعال می باشند، تولید انجام می دهند یا هرگونه كالا و خدمات برای اقتصاد ایران تأمین می كنند، در فهرست تحریم آمریكا قرار می گیرند و بانك و مؤسسات مالی هم در صورت انجام تراكنش برای این بخش ها از نظام مالی آمریكا محروم می شوند. علاوه براین، در این دستور ورود هرخارجی به خاك آمریكا كه شامل بخش های اقتصادی ایران هستند هم با ممنوعیت و محدودیت روبه رو شده است. جهت بررسی روند این محدودیت های جدید با حسین حاجیلو كارشناس اقتصاد سیاسی به گفت و گو نشستیم كه متن كامل این مصاحبه از نظرتان می گذرد.
مهر: تحریم های تازه آمریكا ضد كشورمان چه ابعادی دارد و چه هزینه هایی را به اقتصاد كشور تحمیل خواهد كرد؟
حاجیلو: دستور اجرایی جدید شبیه دستور اجرایی بود كه ترامپ برای بحث فولاد در سالگرد خروج از برجام صادر كرده بود، در واقع پیش از این عمده بخش های مهم اقتصاد كشور همچون گاز، نفت فراورده های نفتی و فولاد روی كاغذ تحریم بودند و چند بخش مهم دیگر همچون معادن، كاشی سازی، ساختمان و … مانده بود كه آن هم با تحریم مواجه گردید. در واقع هم اكنون روی كاغذ بخش مهمی از اقتصاد ایران نمانده كه تحریم نشده باشد، این دستور اجرایی جدید هم دست وزارت خزانه داری آمریكا را باز می گذارد تا اگر تشخیص داد بخش های مهم دیگری در اقتصاد ایران وجود دارد آنجا را هم تحریم كند. ازاین رو روی كاغذ فضای تحریمی كامل شده است.
این دستورالعمل جدید علاوه بر اثر روانی كه دارد یك اثر واقعی هم می تواند روی تعاملات اقتصادی ما در این بخش های تحریم شده داشته باشد. به صورت كلی در این یك سال و نیم خروج آمریكا از برجام، فضای اقتصادی ما فضای تحریمی است و فعالان اقتصادی در فضای تحریمی در حال كار هستند و الزامات دور زدن تحریم را رعایت می كنند و كار را جلو می برند؛ این خصوصیت یعنی كار كردن درفضای تحریمی به واسطه دور زدن تحریم ها امكان پذیر است اما با هزینه های بیشتر. در واقع این تفكر كه اقدام جدید آمریكا تعاملات بخش های تحریمی همچون معادن و ساخت و ساز را كامل با خارج از كشور قطع خواهد نمود درست نیست، همانطور كه تعاملات ما را در حوزه های دیگر قطع نكرده اما هزینه تعامل را افزایش داده است؛ در كل هزینه های بیشتری را بر كشور تحمیل می كند، اما به این معنا نیست كه فضای تحریمی كشور متحول شده یا یك اتفاق بسیار ویژه ای در تحریم افتاده است. یك بخشی از كشور تحریم صریح نشده بود و الان تحریم صریح شده و هزینه ها برای كار كردن در آن بخش یك مقداری افزایش پیدا كرده است.
با توجه به اینكه دولت آمریكا پیش از این نظام بانكی و بانك مركزی ایران را در فهرست تحریم قرار داده بود و با این اقدام، عملاً كل اقتصاد كشور به صورت كامل تحریم شده بود، تحریم تازه چه معنایی دارد؟ ایا محدودیت تازه ای ایجاد خواهد كرد؟ یا مقامات امریكایی صرفاً جنبه روانی این تحریم ها را مدنظر دارند؟
ما تحریم بانكی هستیم كه این مسئله روی بخش معادن كه هیچ حتی روی بخش بشردوستانه مثل غذا و دارو هم اثر خویش را گذاشته است. بخش زیادی از بانكهای خارجی با ما همكاری نمی كنند و كار را از راه صرافی ها و با روش های دور زدن تحریم جلو می بریم. سایه تحریم های بانكی ثانویه آمریكا بر كل اقتصاد كشور افتاده است كه این مسئله به شكلی یك اتفاق فراتری نسبت به تحریم های جدید است چونكه سبب شده تمام بخش های اقتصاد كشور تحت فشار باشند.
كار تجاری احتیاج به تعامل بانكی دارد كه تا به امروز قطع بوده، حال گفته اند تعامل تجاری هم دیگر نمی توان كرد در صورتی كه تعامل تجاری با تعامل بانكی به شدت بهم وابسته هستند و ازاین رو اما به این معنا نیست كه فضای تحریمی كشور متحول شده یا یك اتفاق بسیار ویژه ای در تحریم اتفاق افتاده نه اینطور نیست خیلی اتفاق ویژه ای را رقم نزده است.
فشار امریكا به اروپا برای فعال كردن مكانیزم ماشه چه نسبتی با تحریم های تازه آمریكا دارد؟ ایا به این مفهوم است كه تحریم های تازه امریكا امكان دارد (قرار است) از راه بازگشت تحریم های شورای امنیت پشتیبانی شود؟
چهار قطع نامه تحریمی پیش از این از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ از جانب شورای امنیت سازمان ملل ضد ما تصویب شده بود كه در برجام تحریم های مربوط به بخش های موشكی و تسلیحات سنگین یا تجهیزات نظامی متعارف باقی ماند. پس از برجام یك قطعنامه ۲۲۳۱ تصویب گردید كه می گوید قطعنامه های قبلی تعلیق هستند نه لغو. اصرار به استفاده از كلمه تعلیق دارم چونكه ما در یك فضایی هستیم كه همچنان احتمال بازگشت این قطعنامه وجود دارد و با عنایت به اتفاقی كه اخیراً افتاده است احتمالاً در چند ماه آینده هم برمیگردد. ازاین رو فضا، فضای لغو نبوده است و فضای تعلیق قطعنامه بوده است، برخلاف اظهارات مسؤلان وزارت امور خارجه كه ادعا می كردند تمامی قطعنامه های قبلی لغو شده بودند در صورتی كه تحریم های مربوط به مسائل موشكی و تسلیحات متعارف این قطعنامه ها در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده بود.
اروپایی ها اعلام نمودند كه ایران به برجام پایبند نبوده و می خواهیم بندهای ۳۶ تا ۳۷ برجام را كه مربوط به مكانیزم ماشه بوده فعال نماییم. طبق این مكانیزم، اگر یكی از طرفین شكایتی نسبت به اجرای تعهدات داشته باشد نهایتاً تا ۶۵ روز، طول می كشد كه مكانیزم فعال شود و اگر طرف شاكی رضایت به حل و فضل اختلاف ندهد پس از ۶۵ روز شواری امنیت درباره تحریم های ۴ قطعنامه قبلی تصمیم گیری خواهد نمود. البته شورای امنیت درباره بازگشت تحریم ها رأی گیری نمی كند بلكه در مورد تداوم تعلیق تحریم ها رأی گیری می كند یعنی رأی گیری می كند كه تحریم های تعلیق شده همچنان تعلیق بمانند یا خیر كه اگر یكی از این ۵ كشور عضو دائمی شورای امنیت به تداوم تعلیق تحریم های سازمان ملل رأی ندهد و وتو كند تحریم ها كاملاً برمیگردد.
بازگشت این تحریم ها چه اثری می تواند داشته باشد؟
تحریم ها را باید به سه بخش تحریم های سازمان ملل، آمریكا و اروپا تقسیم نماییم. مهم ترین تحریم ها تحریم های آمریكاست كه شاهدش هم نتایج خروج آمریكا از برجام است كه عمده تحریم ها بازگردانده شد و همه بانكهای كشورهای اروپایی برخلاف ادعای دولت ها كه می گفتند تحریم ها را بازنگردانیم با ایران قطع همكاری كردند. ازاین رو تحریم های اقتصادی در حوزه تجاری و بانكی آمریكا بسیار مهم می باشد.
در قطعنامه شورای امنیت عمدتاً تحریم ها تجاری است و تحریم های بسیار كوچك و كم اثری در حوزه بانك در شورای امنیت است كه آن هم مربوط به تحریم بانك سپه و یكی از شعب بانك ملت می شود. مابقی تحریم ها عمدتاً مربوط به فعالیتهای نظامی و هسته ای است. در این اوضاع هم كه خیلی اذیت نشدیم در تحریم های نظامی و هسته ای، اصل تحریم ها مربوط به اقتصاد و بانك است كه ما را اذیت می كند همچون تحریم نفت و بانك مركزی كه اینها در تحریم های سازمان ملل وجود ندارد.
بنابراین عملی شدن بازگشت تحریم های شورای امنیت و چكاندن ماشه برجام اثر جدی روی اقتصاد كشور نخواهد داشت اما از آنجایی كه دولت دوازدهم یكی از دستاوردهای اصلی برجام را لغو تحریم های سازمان ملل می داند و از نظر سیاسی مانور بسیار زیادی روی آن می داد بازگشت این تحریم ها از نظر سیاسی می تواند شكست بزرگی برای دولت باشد و دولت هم خیلی برایش مهم می باشد كه تحریم های شورای امنیت برنگردد اما خود دولت هم می داند كه از نظر اقتصادی اثر چندانی ندارد.
در این شرایط، آیا امكان بهره گیری از مكانیزم ماشه برای ایران جهت كاستن از فشارها وجود دارد؟
مكانیزم ماشه طوری طراحی شده كه ایران اگر خودش هم اعتراض كند و این اعتراض به جایی نرسد در نهایت نتیجه این اقدامات بازگشت تحریم هاست. در واقع عجیب ترین وفاجعه آمیزترین بخش برجام این است كه اگر خودمان هم از مكانیزم ماشه استفاده نماییم به مثابه تفنگی است كه خود ما را نشانه می رود. بنابراین هیچ ظرفیتی برای احقاق حقوق ایران در مكانیزم ماشه وجود ندارد.
تدبیر و راهكاری برای كاستن از این فشارها ضد اقتصاد كشور وجود دارد؟
ما باید از همان ابتدا خروج آمریكا از برجام را جدی می گرفتیم و محاسبه طرف مقابل را تغییر می دادیم تا به این سمت حركت نكند اما وقتی سكوت كردیم و تا یك سال كاری نكردیم طرف مقابل جلوتر آمد. هم اكنون اگر طرف مقابل از مكانیزم ماشه استفاده نماید و در فضای سابق بمانیم و كاری نكنیم همچنان گزینه های مختلف در حوزه هسته ای را داریم. همین الان هم به صورت كامل از برجام خارج نشده ایم و چیزهایی كه گفته می شود در مورد اینكه سقف غنی سازی برداشته شده است آیا عملی شده و ما به شرایط پیش از برجام بازگشته ایم؟
مهم ترین مبحث این است كه طرف مقابل می داند ما داریم چه كار می نماییم چونكه نظارت ها هنوز پابرجا می باشد و دولت هم اعلام نموده دست به این موارد نزده است كه این مورد نشان داده است هنوز در برجام هستیم. از همان ابتدا باید نظارت طرف مقابل را كاهش می دادیم تا طرف مقابل بترسد. همین الان اگر چند بازرس آژانس را از كشور اخراج و دوربین های فعال در تأسیسات را جمع آوری نماییم این عمل به شدت منجر به تغییر محاسبه طرف اروپایی و آمریكایی می شود. ازاین رو دستمان خالی نیست و می توانیم كاری نماییم كه طرف مقابل به سمت استفاده از مكانیزم ماشه نرود.
در مجموع می توان گفت اتفاقی كه اروپایی ها رقم می زنند اساسا بدون هماهنگی آمریكایی ها نیست چونكه آمریكایی ها از همان ابتدا به دنبال فشار حداكثری بودند تا ایران در موضوعات غیرهسته ای همچون موشك و بحث های منطقه ای وارد مذاكره شود و بنابراین فشار اقتصادی حداكثری را شروع كردند.
با بحث های منطقه ای و ترور سپهبد سلیمانی و موضوعات اخیر و نهایتاً فشاری كه به واسطه مكانیزم ماشه وارد می كنند می خواهند به اینجا برسند كه بگویند مذاكره با آمریكا گریزناپذیر است. به نظرم این كار كاملاً با هماهنگی آمریكاست و ما باید متوجه این مسئله باشیم.
رئیس جمهور چندی قبل در یك سخنرانی گفتند كه «من بلد نیستم كاری به دنیا نداشته باشم و برای حل مشكلات فقط به داخل نگاه كنم»، نظر شما در مورد این سخن رئیس جمهور چیست؟
این حرف ها كاملاً سیاسی است، از همان ابتدا می دانستیم دولت آقای روحانی دولت متخصصی نیست و در حوزه خارجی هم تخصصی ندارد. رئیس جمهور تلاش می كند كه دوگانه ای از تعامل و درونگرایی محض بسازد. هیچ كس در كشور نگفته با دنیا تعامل نكنیم آیا ما با عراق تعامل نداریم؟ اگر ۵ كشور همچون عراق را در نظر می گرفتیم تحریم ها بی اثر می شد. آیا تعامل فقط با اروپا و آمریكاست؟ پس از ۶ سال از تعامل با اروپا و آمریكا چه عاید مردم شد؟ اما تعامل با عراق چطور؟
اگر با كشورهای همسایه و شرقی همچون عراق كه مهم انگاشته شد، در این چند سال تعامل می كردیم وضعیتمان این نبود. هیچ كس موافق این نیست كه تعاملات را صفر نماییم و فقط به داخل بپردازیم. آنچه كه گفته شده و در اقتصاد مقاومتی هم تاكید شده «برونگرایی درون زا» است. سخن رئیس جمهور یك شانتاژ سیاسی است كه می خواهد به دوگانه تعامل با دنیا یا درونگرایی دامن بزند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب